آشنایی با تمدن ۲۰۰ ساله خانه بومیان کیش

خانه بومیان کیش یکی از جاذبه‌های گردشگری جزیره است. این خانه قدیمی که در محله سفین قدیم و بافت قدیمی کیش واقع است، قدمتی ۲۰۰ساله دارد. خانه مردم‌شناسی کیش توسط سازمان گردشگری به یکی از جاذبه‌های تاریخی کیش مبدل شده و هدف از این کار نشان دادن سبک زندگی مردم بومی کیش در گذشته و آشنایی گردشگران با فرهنگ و تاریخ بومیان این منطقه است.

برای آشنایی بیشتر با این جاذبه گردشگری، با این مقاله از سایت جزیره کیش همراه شوید.

معرفی خانه بومیان کیش

خانه بومیان کیش، که این روزها با عنوان موزه مردم‌شناسی کیش هم معروف است به متعلق به یکی از تجار معروف کیش به نام «حاج عبدالله‌بن‌شاهین» است و نسل‌به‌نسل از اجدادش به او رسیده بود. مرحوم حاج عبدالله‌بن‌شاهین از تاجران بومی کیش و صاحب بزرگ‌ترین لنج بادبانی کیش در آن زمان بوده است. او در لنج‌سازی مهارت زیادی داشته و حرفه اصلی‌اش نجاری و گلافی برای ساخت لنج به شمار می‌رفته. تجارت مروارید دیگر حرفه حاج عبدالله بوده و به واسطه این شغل از ثروتمندان جزیره به حساب می‌آمده است

خانه بومیان کیش ۱۲۰۰ مترمربع مساحت دارد. این خانه متشکل از ۱۵ اتاق، چندانبار، چاه آب، یک حیاط خانوادگی و یک حیاط مجلسی مخصوص مهمانان به‌ویژه مردهای نامحرم است. سبک معماری این خانه مختص مردم بومی کیش است.

درحقیقت این موزه نمادی بارز از مهمان‌نوازی مردم کیش به‌شمار می‌رود و فرهنگ و آداب رسوم مردم محلی آن دوره را به‌خوبی به تصویر می‌کشد. بعضی از اتاق‌های این خانه، تابستانی و بعضی زمستانی هستند. این خانه آشپزخانه، مکتب‌خانه، انبار خرما و علوفه، آغل، بالکنی وسیع و زیبا، باغچه، یک در ورودی برای افراد خانواده و یک در ورودی برای افراد غریبه دارد.

چندول ویژه خانه بومیان کیش

یکی از بخش‌های جالب موزه مردم شناسی کیش، چندول است که در گذشته محلی برای نگهداری از خرماها بوده است. بومیان کیش در این بخش به شیره‌گیری خرما که یکی از حرفه‌های مختص به جزیره کیش است می‌پرداخته‌اند.

مصیف اتاق خنک تابستانی

اتاق تابستانه یا مصیف معمولا در فصل تابستان استفاده می‌شد؛ چون سبک معماری آن به شکلی است که نه‌تنها مانع جذب گرما به داخل اتاق می‌شد، بلکه به‌خاطر بادگیرها و پنجره‌های آن هوا به‌خوبی جریان پیدا می‌کرد و باعث خنکی هرچه بیشتر فضای داخلی آن می‌شد.

مصیف روی یک سکو با ارتفاع ۱.۵ متر ساخته شده و پشت به آفتاب قرار دارد. همچنین اطراف آن بادگیر و پنجره‌هایی برای جهت‌دادن مسیر باد به داخل اتاق در نظر گرفته شده است. البته لازم به ذکر است که در فصل زمستان هم این اتاق بدون استفاده باقی نمی‌ماند و با پوشاندن پنجره‌ها و بادگیرهای اتاق با گل و چوب از ورود هوای سرد به داخل جلوگیری می‌کردند.

همچنین، علاوه‌ بر مصیف یا اتاق تابستانی، خانه بومیان کیش از اتاق زمستانه هم دارد. اتاق زمستانه در حیاط مجلسی قرار دارد و سبک معماری آن به نحوی است که مستقیم در مقابل جهت نور خورشید ساخته شده تا در فصل زمستان گرمای نور خورشید را به خود جذب کند و به داخل اتاق انتقال دهد.

این اتاق بدون پنجره و بادگیر ساخته شده تا مانع از ورود سرما به اتاق شود و همچنین یک حمام هم دارد. در اتاق زمستانه می‌توانید ابزارهای متعلق به ۸۰ سال پیش را که توسط ساکنان خانه استفاده می‌شد، ببینید.

مطبخ؛ محلی برای طبخ غذاهای محلی

مطبخ یکی از بخش‌های جذاب خانه بومیان کیش است. در گذشته مطبخ حکم آشپزخانه‌های امروزی را داشته و از آن برای پخت نان‌های محلی، انواع غذاهای محلی کیش، و آسیاب‌کردن گندم و جواستفاده می‌کردند.

در مطبخ این خانه می‌توانید وسایل قدیمی پخت‌وپز و مقداری مواد غذایی را که از آن دوره باقی مانده، مشاهده کنید.

بیت‌العود اتاق خاص خانه

بیت‌العود در خانه بومیان جزیره اتاق‌خواب صاحب‌خانه بود. جالب است بدانید که وسایل داخل این اتاق مانند گذشته نگهداری شده و در همه از آن بازدید می‌کنند. همچنین این اتاق و دیگر اتاق‌های خانه همگی حمام دارند و همین موضوع نشانگر اهمیت بهداشت و تمیزی در آن دوره برای ساکنان خانه را نشان می‌دهد.

همچنین، یک تخت دونفره با قدمت بیش از ۸۰ سال، یک رادیو و تلویزیون قدیمی با قدمتی حدودا ۴۰ساله و چند ظرف دکوری روی طاقچه بیت‌العود دیده می‌شود. نکته جالب دیگر در تزئینات این اتاق آینه‌های به‌کار رفته روی دیوارهاست.

بیت‌القهوه؛ میزبان ویژه مهمانان خانم

بیت‌القهوه در واقع مختص به مهمانان خانم خانه بومیان کیش بوده و علت نام‌گذاری آن با این عنوان به‌خاطر وجود محلی مخصوص برای تهیه قهوه و چای برای مهمانان در این اتاق است.

بیت‌الافروخ؛ مدرسه روستای سفین

بیت‌الافروخ یا مکتب‌خانه در گذشته و تا ۴۰ سال پیش محلی برای تحصیل علم و آموزش و ختم قرآن بوده و به همین علت در میان مردم بومی کیش این خانه ارزش و اهمیت خاصی دارد. بانوان برای آموزش قرآن و پسران ۶ تا ۹ ساله برای یادگیری اصول اخلاقی و قرآن به بیت‌الافروخ می‌رفتند.

الفرشه

الفرشه یا حجله به‌عنوان اتاق مخصوص تازه عروس و داماد کاربری داشته و آداب و رسوم ازدواج بومیان جزیره را به نمایش می‌گذارد. در گذشته رسم بوده که تزئینات اتاق الفرشه برای مدت یک ماه دست نخورده باقی بماند.

بخار؛ انبار وسایل صید

بخار در خانه بومیان کیش به عنوان انباری برای نگهداری ابزارهای صید استفاده می‌شده است. درکل اتاق‌هایی که بخار نام دارند کاربری انبار داشته‌اند. به طور مثال اتاق دیگری با نام بخار در این خانه وجود دارد که به‌عنوان انبار مواد غذایی ساکنان خانه مثل برنج، آرد، گندم یا خمره‌هایی حاوی ماهی شور استفاده می‌شود.

بخار الهوش انباری برای نگهداری علوفه

بخار الهوش یکی دیگر از انبارهای خانه بومیان کیش است که به‌عنوان انبار علوفه گاو و گوسفند استفاده می‌شد. بومیان کیش از دام‌ها برای تهیه انواع لبنیات، تامین گوشت و همچنین برای قربانی‌کردن آن‌ها استفاده می‌کردند.

سیم؛ تخت‌خواب تابستانی خانه بومیان کیش

تخت‌خواب‌های مخصوص تابستانی مردم بومی کیش، سیم نام دارد که در شب‌های تابستان به‌خاطر گرمای هوا، برای خواب از این تخت‌ها استفاده می‌کردند. سیم را از بافتن چوب‌های چندل و دعن درخت نخل درست می‌کردند.

زریبه یا باغچه‌ خانه بومیان کیش

زریبه باغچه‌ایست که در حیاط خانه مردم‌شناسی بومیان کیش دیده می‌شود. ساکنان این خانه در زریبه انواع صیفی‌جات و سبزی‌جات، هندوانه، خربزه، درخت نخل، درخت انجیر و نمونه‌هایی از قبیل را کاشته بودند و برای آبیاری آن از چاهی که در همان نزدیکی است استفاده می‌کردند.

جذابیت‌های بازدید از خانه بومیان کیش

در زمان بازدید از خانه بومیان کیش، خدمات خاصی به گردشگران ارائه می‌شود. از پوشیدن لباس محلی و عکاسی در خانه بومیان تا تماشای فیلم‌های مستند از مراسم خاص بومیان جزیره. 

هنگام بازدید از موزه مردم شناسی کیش با خرما، شیرینی محلی، قهوه عربی و خوراکی های محلی کیش از گردشگران پذیرایی می‌شود. همچنین، می‌توانید به‌عنوان سوغات کیش، از غرفه موجود در آنجا انواع صنایع دستی و سوغاتی های کیش را خریداری کنید. یکی از سرگرمی‌های جالب برای گردشگران نقش‌های جذاب حنا است که توسط زنان محلی کیش برای گردشگران کشیده می‌شود.

سوالات متداول

• موزه مردم شناسی کیش در کدام بخش جزیره قرار گرفته است؟

خانه بومیان یا موزه مردم شناسی کیش در بافت قدیمی و محله سفین قرار دارد.

• خدمات ویژه برای بازدید کنندگان خانه بومیان کیش چیست؟

عکاسی با لباس محلی، تماشای فیلم‌های مستند از آداب و رسوم بومیان کیش، طراحی با نقش حنا و پذیرایی با خوراکی‌های سنتی کیش از جمله خدمات موزه مردم شناسی به بازدید کنندگان است.

• قدمت خانه بومیان کیش چقدر است؟

خانه بومیان کیش قدمتی ۲۰۰ ساله دارد.

نتیجه گیری

خانه بومیان کیش در قدیمی ترین منطقه کیش( سفین قدیم) با قدمتی ۲۰۰ ساله است. این خانه به منظور معرفی تاریخ، فرهنگ، آداب و رسوم وصنایع دستی بومیان کیش تاسیس شده و نشان‌دهنده اصالت و مهمان نوازی مردم جزیره است. صاحب خانه تاجر قدیمی مروارید بوده و از خوشنامان کیش به حساب می‌آمده است. در این خانه اتاق زمستان، اتاق تابستان، اتاق مهمان مرد، اتاق مهمان زن، اتاق حجله، حیاط خانواده، انبار خرما، انبار علوفه و چندین اتاق مجزا وجود دارد و وسایل و ابزار زندگی سنتی مردم در این خانه به نمایش گذاشته شده است.